Hayalet

Hamlet, babasının hayaletini görüyor. Henry Fuseli'nin
karton üzerine mürekkep tablosu, 1780-1785.


Sanat
Hamlet, babasının hayaletini görüyor. Henry Fuseli'nin karton üzerine mürekkep tablosu, 1780-1785.

Hayaletler pek çok kültürde yaygın yer bulduğundan pek çok sanatçı tarafından konu edilir. Hayaletlere yer veren sanat ürünlerinden belki de en çok bilineni, William Shakespeare'in Hamlet (1599-1601) piyesidir. Bu piyeste genç prens Hamlet, öldürülen babasının hayaletiyle karşılaşır. Hayalet, Hamlet'ten katilini araştırmasını ister, böylece eserin tümüne hâkim olan trajik atmosfer daha başlangıçta seyirciye hissettirilir.

Charles Dickens'ın Bir Noel Şarkısı (A Christmas Carol, 1843) adlı hikâyesi, İngiliz edebiyatının hayaletlere yer veren başka bir tanınmış ürünüdür. Hikâyenin kahramanı Ebenezer Scrooge, Noel gecesi, hayatındaki çeşitli hataları bulmasına yardımcı olan birbirinden korkunç dört hayaletle karşılaşır.

Ölü kişilerin canlılara belirmesi şeklindeki tanımı nedeniyle hayalet kavramının taşıdığı zıtlık, sanatçılar tarafından varoluşsal dramatik etkiler yaratmak için kullanılmıştır. Hayaletlerle ilgili sanat ürünlerinde, kahramanların hayatlarının anlamıyla ilgili hesaplaşmalara girdikleri görülür.

Ruhçu Görüş

Deneysel ruhçuluğu savunanlar, hayaletleri popüler kültürde anlaşılan anlamda düşünmezler. Onlar da popüler kültürde anlaşılan anlamda hayaletlerin olmadığını düşünürler. Deneysel ruhçuluktaki fantom kavramı popüler kültürdekinden tamamen farklıdır. Zaten bu yüzden Türk ruhçular hayalet terimini kullanmaz, fantom terimini kullanırlar. Deneysel neo-spiritüalizme göre, fantomlar ruhsal bir faaliyet sonucunda oluşmakla birlikte, ne ruhtur ne de ruhun perisprisidir. Fantom fenomenleri deneysel neo-spiritüalizmde esas olarak 3 grupta ele alınır:

* Fiziksel medyumluk deneylerinde oluşan ektoplazmik fantomlar: Neo-spiritüalist görüşe göre, bunlar, materyalizasyon ve demateryalizasyon tekniklerini kullanan medyumun, ektoplazmasını kendi perisprisiyle biçimlendirerek oluşturduğu fantomlardır. Bunların oluşumu için bedensiz bir varlık ile irtibata geçilmiş olması şart değildir. Bedensiz bir varlığın mevcudiyetinin sözkonusu olduğu durumlarda da medyum, bedensiz varlıktan aldığı tesir ve imajları perispri-akışkanlar yoluyla ektoplazmasına yansıtarak fantomu yine kendisi oluşturur.

* Perisprinin etkisi altında, süptil maddelerin yoğunlaşmasıyla oluşan, duble ve seyyal ikiz adıyla bilinen fantomlar.

* Tekinsizyer fantomu: Cinayette olduğu gibi, bazı normal-dışı ölüm koşullarında can çekişen kişinin bıraktığı imaj yüklü vibrasyonların o mekana gelen hassas kişilerce paranormal olarak algılanması sonucunda hassas kişinin fantom algılaması.

paylaşım için teşekkürler